Tús A Chur Le Stair Do Theaghlaigh
TÚS A CHUR LE STAIR DO THEAGHLAIGH
SULA DTÉANN TÚ CHUIG TAIFEAD:
Labhair le do theaghlach. Níl ciall ar bith le laethanta
fada a chaitheamh ag dul trí bhunachair shonraí le sloinne do
shin-sheanmháthair a fháil nuair atá sé ar eolas ag duine sa teaghlach
cheana féin. Mar sin, sa chéad dul síos, labhair le tuismitheoirí,
aintíní, uncailí, col ceathracha, seantuismitheoirí, srl, agus faigh
amach céard atá ar eolas acu. Bíonn duine amháin ar a laghad sa chuid
is mó de theaghlaigh a choinníonn eolas ar an líonra sínithe de
ghaolta, agus más féidir leat í (bean atá i gceist de ghnáth) a
aimsiú, tá tús maith curtha agat leis an obair.
SLOINNTE AGUS AINMNIÚ:
Níl aon tábhacht ar leith le litriú cruinn na sloinnte
lena bhfuil tú ag déileáil. Cé go bhfuil an litriú tábhachtach dúinn
sa lá inniu, roimh an 20ú céad bhíodh éagsúlachtaí suntasacha sa
litriú sna taifid éagsúla – bhí neamhlitearthacht forleathan agus bhí
Gaeilge ag cuid mhór daoine mar an teanga dhúchais. Bhí rudaí níos
tábhachtaí ar intinn ag an gcuid is mó de dhaoine, gan a bheith ag
smaoineamh ar an dóigh a n-ainmneacha a litriú i dteanga eachtrach,
mar shampla go leor bia a bheith acu.
DÁTAÍ:
Níl aoiseanna tuairiscthe cruinn in am ar bith. Roimh
1900, ní raibh ceiliúradh breithlae ach ag líon an-bheag de leanaí a
bhí faoi phribhléid, agus gan cheiliúradh agat, cén fáth a raibh sé
tábhachtach dáta cruinn a bheith ar eolas agat? Ina theannta sin, ní
mhothaíonn mórán daoine níos sine ná 40 bliain d’aois go bhfuil siad
chomh aosta is atá siad i ndáiríre. Cuir an dá rud le chéile agus
gheobhaidh tú líonta neamhdhóchúla daoine a thuairiscíonn a
n-aoiseanna mar 30, 40, agus 50. Tá an cheacht simplí. Bí amhrasach.
Bí an-amhrasach.
DÉAN TAIFEAD DE GACH RUD:
D’fhéadfadh méid na faisnéise lena bhfuil tú ag déileáil
dul i méid go tapa, go háirithe sna céimeanna luatha. Mar sin,
smaoineamh maith atá ann socrú ar dtús ar bhealach le faisnéis a
stóráil lena mbeidh sé éasca agat rudaí a fháil go tapa. Tagann cuid
mhaith daoine ar stair theaghlaigh anois is arís agus breacann siad
síos é, agus beidh an taighde níos éasca mura mbeidh ort a bheith ar
thóir rud éigin a bhreac tú síos ar phíosa páipéir. Is leor bosca bróg
ina bhfuil cártaí innéacs aibítreach do gach duine aonair. Mar atá
ceanglán leathanach scaoilte. Tá roinnt pacáistí bogearraí ar fáil
freisin nach bhfuil costasach agus roinnt láithreán gréasáin a ligeann
duit faisnéis chasta theaghlaigh a stóráil agus a aisghabháil go
héasca.
TOSAIGH Ó …
Is é an láithreán daonáireamh 1901 agus 1911 – www.census.nationalarchives.ie – an áit is fearr le triail a bhaint as
an taighde: tá sé saor in aisce, iomasach agus tá íomhánna aige de na
foirmeacha bunaidh daonáirimh go léir. Aimsigh do
shin-sheantuismitheoirí anseo, agus beidh spraoi agat.
RIAIL AMHÁIN LE GACH CEANN A CHEANGAL LE CHÉILE:
Maidir le taighde, is í an riail amháin ná go dtosaíonn
tú ón rud atá ar eolas agat, agus go mbaineann tú úsáid as le
tuilleadh a fháil amach. Tá sé beagnach dodhéanta teaghlach stairiúil
a ghlacadh agus iarracht a dhéanamh fáil amach an nasc a d’fhéadfadh a
bheith agat leis. Ina ionad sin, samhlaigh gur bleachtaire tú, ag
glacadh gach píosa faisnéise mar fhianaise fhéideartha agus iad a
úsáid le tuilleadh faisnéise a aimsiú a bheidh ina dhiaidh sin mar
fhianaise le haghaidh tuilleadh taighde.